Regeneracja kości i tkanek miękkich

Zanik kości jest procesem fizjologicznym, który występuje po usunięciu zębów. W ciągu pierwszych 6 tygodni po ekstrakcji zanika do 60% tkanki kostnej. W późniejszym okresie zanikanie spowalnia. Dlatego też im mniej czasu upłynęło od utraty zęba, tym większe szanse na utrzymanie odpowiedniej objętości kostnej dla implantacji, o ile w protokole uwzględnimy zabiegi regeneracyjne. Nie zrekonstruowany w odpowiednim czasie ubytek kostny może powodować zaniki i deformacje, które mocno ograniczają możliwości leczenia implantologicznego.

Regeneracja kostna to odbudowa kostna przy użyciu odpowiednich technik/procedur oraz materiałów kościotwórczych. Rozwój chirurgii stomatologicznej i szczękowo-twarzowej pozwolił na opracowanie procedur zabiegowych dla regeneracji kostnej u osób, u których doszło do jej zaniku, deformacji lub uszkodzenia. Dzięki nim możliwe staje się zastosowanie implantów stomatologicznych u znacznie większej grupy pacjentów. Ocenia się, iż obecnie regeneracja kości staje się niezbędna w ponad 50% przypadków wszystkich zabiegów implantacji, gdyż warunkiem wszczepienia implantu i osiągnięcia pełnego sukcesu jest odpowiednia ilość kości. Niedostateczna ilość kości ogranicza lub uniemożliwia leczenie implantologiczne.

Regeneracja kostna polega na umieszczeniu w rekonstruowanej okolicy materiału kościotwórczego oraz pokrycie go specjalną błoną zaporową, dzięki której regenerowany obszar chroniony jest przed wrastaniem tkanek miękkich. Po kilku miesiącach na skutek działania procesów regeneracyjnych i remodelujących materiał ulega przebudowie na pełnowartościową, własną tkankę kostną pacjenta, w którą bez obaw można wprowadzić implanty stomatologiczne. Obecnie istnieje wiele innych protokołów regeneracyjnych dla kości, uwzględniających zastosowanie różnego typu błon zaporowych, siatek tytanowych oraz uzyskanych i odwirowanych z krwi autogennych czynników wzrostu.

Zaletą regeneracji kostnej jest m.in. uniknięcie dodatkowych procedur chirurgicznych związanych z koniecznością pobierania kości autogennej (własnej) z miejsc dawczych organizmu pacjenta. Obecnie wykonuje się coraz więcej zabiegów implantologicznych u pacjentów z dużymi zanikami kostnymi, u których jeszcze do niedawna takie zabiegi były niemożliwe. Pierwotnie implanty umieszczano w kościach szczęk tylko w tych miejscach, w których była odpowiednia jej ilość i gęstość, co znacznie ograniczało wskazania do ich stosowania.
‍
Regenerację kostną stosujemy w przypadku:
– odbudowy wyrostka zębodołowego do implantacji
– odbudowy kości wokół implantu umieszczonego w zębodole poekstrakcyjnym
– podnoszenia dna zatoki szczękowej
– wypełniania ubytków kostnych po ekstrakcjach zębów, resekcjach, wyłuszczania torbieli
– rekonstrukcji wyrostka zębodołowego do uzupełnień protetycznych
– naprawy ubytków kostnych spowodowanych paradontozą, wzmocnienia zębów rozchwianych

Odbudowa tkanki kostnej może być przeprowadzona jednocześnie z wprowadzeniem wszczepów lub podczas oddzielnego zabiegu, wykonywanego przed rozpoczęciem procedur implantologicznych.

Materiał kościotwórczy występuje zazwyczaj w formie granulatu o różnej grubości drobin. Może być materiałem odzwierzęcym, syntetycznym lub homogennym. W Polsce statystycznie najczęściej używane są materiały pochodzenia odzwierzęcego pozyskane od zwierząt kręgowych. Usypany do ubytku ma on za zadanie stworzenie mineralnego szkieletu dla odbudowującej się tkanki kostnej. W trakcie jej tworzenia materiał ulega integracji z tkanką pacjenta. Membrana kolagenowa to cienka błona w formie prostokąta o różnych wymiarach, która ułożona w miejscu odbudowy ma za zadanie izolację nowo tworzącej się kości w ubytku od wnikania włóknistej tkanki podśluzowej, która zaburza proces osteogenezy.

Bloki kolagenowe używane są najczęściej do odbudowy geometrycznych, trójwymiarowych ubytków kostnych, których doskonałym przykładem jest zębodół po ekstrakcji zęba. Jest to jeden ze sposobów na procedurę „socket preservation”, czyli natychmiastową lub wczesną odbudowę zębodołów poekstrakcyjnych dla osiągnięcia optymalnych efektów estetycznej odbudowy protetycznej koron zębów na implantach. Membrana kolagenowa to cienka błona w formie prostokąta o różnych wymiarach, która ułożona w miejscu odbudowy ma za zadanie izolację nowo tworzącej się kości w ubytku od wnikania włóknistej tkanki podśluzowej, która zaburza proces osteogenezy.

Przy zabiegu wszczepienia implantu nie zawsze niezbędna jest odbudowa kostna okolicy implantowanej. W sytuacji istnienia prawidłowej objętości kości we wszystkich wymiarach implantujemy bez odbudowy kostnej. Przy niedostatku kości w jednym z wymiarów warunkiem prawidłowego osadzenia i wgojenia implantu jest regeneracja kostna. Ma ona wpływ zarówno na względy biologiczne, czyli prawidłowe wgajanie się implantu, jak i względy funkcjonalne – brak retencji pokarmów pod prawidłowo uformowanymi koronami. Istotne dla pacjenta są również względy estetyczne, które osiąga się poprzez anatomiczne odtworzenie kształtu dziąsła rozpiętego nad odbudowaną kością, dające prawidłowe wyłonienie korony protetycznej odtwarzanego zęba. Uwzględnienie odtworzenia zarówno kości, dziąsła, jak i koron zębów daje w pełni estetyczne i funkcjonalne efekty, które najlepiej imitują własne uzębienie.

Czas procesu gojenia, czyli mineralizacji regenerowanej kości bywa różny. Czas trwania odbudowy kostnej uzależniony jest od rozmiarów ubytku, od tego, czy kości brakuje w jednym, dwóch czy wszystkich trzech wymiarach. Wpływ ma także technika operacyjna oraz zastosowane materiały czy elementy dodatkowe stabilizujące proces trójwymiarowej regeneracji, np. indywidualnie drukowane siatki tytanowe. Ogólnie przyjmuje się, że proces odbudowy kostnej trwa od 4 do 6, a nawet 8 miesięcy.

PRF jest to autogenny materiał pozyskiwany z krwi pacjenta, którą pobiera się bezpośrednio przed zabiegiem chirurgicznym i poddaje odwirowaniu. Po odwirowaniu krwi przy odpowiednich parametrach czasu i częstotliwości wirowania otrzymujemy frakcję od płynnej po gęstą – czyli różne frakcje PRF – osocza bogatofibrynowego. Otrzymaną gęstą postać fibryny bogatopłytkowej, dzięki temu, że jest bardzo sprężysta i wytrzymała, można łatwo uformować i umieścić w polu operacyjnym. Płynną frakcję dodaje się do materiału kościotwórczego w celu przyśpieszenia fizjologicznych procesów gojenia. Stosowanie do regeneracji kostnej odwirowanej krwi własnej pacjenta przeciwdziała powstaniu infekcji, przyśpiesza tworzenie nowych naczyń krwionośnych i przyśpiesza gojenie.